08. Kwartał "Przy Linodrucie" - część zachodnia - stare podwórko

Przy ul. AK, naprzeciwko wspomnianych kolejarskich bloków, stoją dwa budynki, wtopione nieco w stojące wzdłuż wspomnianej ulicy ściany "Linodrutu", które w tym miejscu tworzą jakby niszę, mieszczącą owe dwa oraz wąskie malownicze podwórko.

Była już o tym podwórku mowa w początkach tego blogu (tu, tu i tu), jednakże z nowym podejściem chciałem jeszcze raz na nie spojrzeć.

BLOG ROKU 2009 - biorę udział!

Biorę udział w konkursie na "Blog roku 2009". Jeśli, drogi Czytelniku, uważasz, że na taki tytuł zasługuje, zagłosuj na niego, klikając w poniższy banner.

08. Kwartał "Przy Linodrucie" - część zachodnia

Część zachodnia tego kwartału to zabudowania po północnej stronie ul. AK, zaraz przy trakcie kolejowym Zabrze-Gliwice - dwa budynki o typie architektury kolejarskiej.

Budynki te to typowe dwuklatkowce o spadzistych dachach i o pionach klatek wyodrębnionych nieco poza elewację. Oba budynki połączone są ok 4 m murem, stanowiącym zamknięcie wąskiego podwórka od strony ulicy.

08. Kwartał "Przy Linodrucie"

Wciąż jesteśmy w zabrzańskiej dzielnicy Centrum Południe. Kwartał "Przy Linodrucie" obejmuje teren wokół zieleńca przy ul. Malczewskiego i Fabrycznej, znajdujący się w bezpośrednim sąsiedztwie "Linodrutu" (obecnie "Trawipol II"). Kwartał ten obejmuje grupę 10 budynków o kompletnie różnorodnym rodowodzie architektonicznym (od secesji, przez neoklasycyzm i eklektyzm, architekturę kolejarską, po socrealizm). Zebranie tak różnorodnej architektury w jednym miejscu pod nazwą "Kwartału >>Przy Linodrucie<<" (zaznaczam, ze jest to podział typowo subiektywny) wynika z jedynie z faktu, iż żaden z w/w budynków nie należy do os. Sobieskiego, do zabudowań Domu Muzyki i Tańca, zabudowań fabrycznych "Linodrutu", ani do Kwartału AK, wydzielonego po północno-zachodniej stronie fabryki.
Pokaż Kwartał "Przy Linodrucie" na większej mapie

07. Kwartał przy stadionie - cz. północna

Część północna, czyli ta powyżej ul. Tetmajera, to dwa równolegle do siebie ustawione bloki, oddzielone podwórkiem z garażami.


W przybudówce jednego z budynków znajduje się sklep spożywczy oraz knajpa z miniogródkiem piwnym.


Budynki posiadają charakterystyczne dla funkcjonalizmu (który stanowił nurt modernizmu) długie pasma prostokątnych okien (założenie jak największego przeszklenia ścian i oświetlenia wnętrz) oraz charakterystyczne okna w kształcie koła.

07. Kwartał przy stadionie - cz. południowa

Południowa część kwartału to układ budynków w kształcie litery U, gdzie dwa główne długie budynki połączone są krótszym skrzydłem, w którym znajduje się, poza mieszkaniami, zaplecze handlowe oraz bar (piwiarnia?).


Na podwórku tej części wyróżnia się, górujący nad dosyć monotonnym obszarem, komin, prawdopodobnie dawnej piekarni, zważywszy na wspomniane zaplecze handlowe.


Wschodni budynek to galeriowiec (czyli budynek mieszkalny, gdzie mieszkania dostępne są z galerii, czyli otwartego ciągu komunikacyjnego, przebiegającego przed elewacją), podobnie zresztą jest w części północnej, o czym będzie mowa w następnym poście. W krótszej ścianie tego układu budynków znajdują się również dwie symetrycznie rozmieszczone bramy wjazdowe, widoczne na poniższym i powyższym zdjęciu.

07. Kwartał przy stadionie

Ten prawie 2 ha kwartał znajduje się tuż przy stadionie Górnika Zabrze, po drugiej stronie ul. Damrota. Składa się z 4 równolegle do siebie ustawionych długich bloków (pomijam jeden mały budynek wybudowany na przełomie XX i XXI w.) zbudowanych w latach 30. XX w. w stylu funkcjonalistycznym, z czego dwa południowe są połączone ścianą, tworząc razem kształt litery U.


Pokaż Kwartał przy stadionie na większej mapie

06. Niedokończony szpital

Oba budynki zbudowane są w stylu modernistycznym. W pierwszym z nich znajduje się Społeczny żłobek nr 1, natomiast drugi służy za zwykły dom mieszkalny.

06. Niedokończony szpital

Skoro jesteśmy już przy stadionie Górnika Zabrze, to warto poznać dwa bliźniacze budyneczki przy ul. Damrota, na skraju os. Różańskiego. W okresie międzywojennym zamierzano tutaj zbudować nowy, duży szpital dziecięcy. Kamień węgielny wmurował 17 września 1928 r. podczas swej wizyty w Zabrzu prezydent Niemiec, Paul von Hindenburg. Ze względu na kryzys gospodarczy szpital nigdy jednak nie powstał. Jedynym śladem tego projektu są te 2 bliźniacze budynki, stojące przy obecnej ul. Damrota 54 i 58.
Zdjęcia w następnym poście.



Pokaż Niebyły szpital na większej mapie

05. Osiedle Chłopska

Osiedle odróżnia się od okolicznych zabudowań spadzistymi dachami budynków (o małym kącie spadu). Ich architektura stanowi dosyć unikalny przykład formy przejściowej pomiędzy powojennymi blokami z płaskim dachem a budynkami mieszkalnymi z początków XX w., posiadającymi wysokie spadziste dachy.

05. Osiedle Chłopska

Wciąż jesteśmy w dzielnicy Zabrze Centrum Południe, w zachodniej jego części. Tym razem przy północnej stronie stadionu Górnika Zabrze. Osiedle, o którym będzie mowa, zostało wybudowane w latach 30 XX w. (większość zabudowań w tej części miasta pochodzi z tego okresu). To małe osiedle (czy raczej grupa) składa się z 4 budynków oddzielonych od siebie podwórkami, ograniczonymi niskimi płotami od ul. Chłopskiej.


Pokaż Os. Chłopska na większej mapie

04. Osiedle Konfederatów Barskich - część wschodnia

Wschodnia część osiedla to grupa 4 podłużnych budynków, znajdujących się przy ul. Żeromskiego (wliczając narożny przy ul. Rymarkiewicza).


Między tą częścią osiedla a środkową znajduje się pas przydomowych ogródków. Co ciekawe, właśnie ta część osiedla jest szczególnie bogata w murale fanów Górnika Zabrze. Niewątpliwie ich tworzeniu sprzyja bliskie sąsiedztwo wysokich murów dawnego "Linodrutu" i tym samym brak postronnych obserwatorów, gdyby stały tam jakieś budynki mieszkalne.

04. Osiedle Konfederatów Barskich - część środkowa

Część środkową osiedla od zachodniej dzielą długie i wąskie zadrzewione podwórka.

Oś osiedla stanowi ul. Konfederatów Barskich, wzdłuż której ciągną się równolegle do siebie jednopiętrowe klatkowce o najdłuższym rodowodzie wśród budynków osiedla.

04. Osiedle Konfederatów Barskich - część zachodnia

Część zachodnia osiedla to dwupiętrowe budynki o ciemnym tynkowaniu ze strzelistymi kominami, stojące przy ul. Rymarkiewicza i Damrota. Jest to mniej interesująca wizualnie część osiedla.


Na rogu ul. Rymarkiewicza i Żeromskiego znajduje się narożny budynek (jego południowa ściana widoczna po lewej), znajdujący się niejako poza obrębem osiedla, jednakże architektonicznie jest zbliżony do właściwych budynków osiedla.

Podwórka tej części osiedla to w zasadzie średnio zadbane obszary trawiasto-drzewiaste, służące raczej jako pieszy trakt komunikacyjny, niż jako miejsce zabawy i rekreacji.

04. Osiedle Konfederatów Barskich

Osiedle Konfederatów Barskich jest kolejnym przedwojennym osiedlem (lata 20-30 XX w.) w dzielnicy Zabrze Centrum Południe, posiadającym podłużne klatkowce. Na to względnie symetryczne osiedle składa się 15 budynków, z czego 3 są narożne a jeden jest "plombą" dobudowaną w latach 1950-60 (przy ul. Damrota). Jeden z narożnych budynków znajduje się poza bazową strukturą osiedla, na północnej stronie ul. Rymarkiewicza. Osiedle można podzielić na:
- część wschodnią przy ul. Żeromskiego i częściowo Rymarkiewicza - z budynkami jednopiętrowymi (wyjątek - budynek na rogu Żeromskiego i Rymarkiewicza)
- część środkową - najstarsze budynki wzdłuż ul. Konfederatów Barskich
- część zachodnią - z budynkami dwupiętrowymi.


Pokaż Os. Konfederatów Barskich na większej mapie

03. Os. Brzóski

Ulica Brzóski to częsty w tych okolicach, jeszcze z początków XX w., patent układania nawierzchni z "kocich łbów". Kamienna ulica dobrze komponuje się z klimatem przedwojennego osiedla.


W zasadzie jedyne podwórko osiedla znajduje się pomiędzy budynkami znajdującymi się w północnej jego części. Jest ono długie i dosyć przestronne, i niemal pozbawione drzew, dzięki czemu znajdują się na nim, dosyć już wysłużone i zaniedbane, boisko do siatkówki i duża piaskownica z klopsztangą. Osiedle to reprezentuje typ osiedla typowo "sypialnianego", które budowano tylko dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, w odróżnieniu od osiedla "żywego", budowanego dla zapewnienia pełnej przestrzeni życiowej (sklepy, ogródki działkowe, szkoły, place zabaw). Charakterystyczne dla tego typu osiedli jest to, że przestrzeń między budynkami zajmuje strefa rekreacyjna (plac zabaw, trawnik, boisko), a nie ma np. ogródków działkowych, jak to ma miejsce w przypadku os. Różańskiego.

03. Osiedle Brzóski

Osiedle Brzóski jest malutkim osiedlem (ok. 1,5 ha), a w zasadzie grupą 4 podłużnych budynków (ok. 90 m każdy) rozmieszczonych równolegle po dwa po obu stronach ul. Chodkiewicza. Domy pochodzą, jak większość budynków w okolicy, prawdopodobnie z lat 30 (druga połowa). Osiedle znajduje się w zachodniej części (jeśliby przyjąć za oś dzielnicy ul. De Gaulle'a) dzielnicy Zabrze Centrum Południe, pomiędzy ul. De Gaulle'a, Roosevelta, Sobieskiego i Brodzińskiego.


Pokaż Os. Brzóski na większej mapie

Os. Różańskiego - część nowsza c.d. - Najdłuższy budynek

Niemal jak korona wieńczy osiedle od strony wschodniej chyba najmłodszy budynek osiedla (1940) i jeden z najdłuższych budynków w Zabrzu (najdłuższa ściana ma 172 m!), położony pomiędzy ul. Bolesława Śmiałego, Różańskiego i Roosevelta. Jeden z najciekawszych budynków w okolicy.

Podłużne podwórko zamykają z obu stron bramy z łukami.


By być ścisłym, budynek ma kształt litery L (krótszy bok od północy), a od południa dobudowany jest, jakby dla zachowania symetrii, mały budynek ("strażnica", gdyby porównywać ideę całości do zamku), połączona z resztą szeroką bramą.

Os. Różańskiego - część nowsza c.d.

Jeszcze ostatni rzut oka na nowszą część osiedla, gdzie stoją 3 domy usytuowane jakby poza schematem całego osiedla, w najbardziej otwartej i przestronnej okolicy. Podwórce w ich pobliżu to w sumie jedna z ważniejszych pieszych arterii osiedla, łącząca małe "zagłębie handlowe" w okolicy skrzyżowania ulic Roosevelta i Sobieskiego (Lidl i okoliczne sklepy) z odleglejszymi partiami osiedla.

Os. Różańskiego - część nowsza c.d.

Typowym elementem nowszej części osiedla są domy poustawiane równolegle do siebie a prostopadle do ul. Przerwy-Tetmajera. Spacer tą ulicą ukazuje wrażenie dość licznego szeregu równo ustawionych budynków i daje rzeczywiste pojęcie o wielkości osiedla.